Marek Hłasko – postać niepasująca do swoich czasów

14 stycznia 2024 roku przypada 90. rocznica urodzin Marka Hłaski, pisarza i scenarzysty, jednego z patronów 2024 roku. Jak podkreślili posłowie w uchwale, pisarz potrafił „nasycić banalne motywy i tematy zaczerpnięte z potocznego życia głęboką treścią egzystencjalną, dzięki czemu jego twórczość ma wymowę uniwersalną”.

Marek Hłasko urodził się w Warszawie, mieszkał też we Wrocławiu i Częstochowie, jego rodzina przeprowadzała się dość często. Ta zmienność miejsca do życia pozostała mu zresztą też jako dorosłemu – ostatnie 11 lat swojego krótkiego życia (w sumie przeżył zaledwie 35) spędził na emigracji. Przebywał m.in. we Francji, Izraelu, Stanach Zjednoczonych i Niemczech, gdzie zmarł – w wyniku przedawkowania leków. Na jego grobie matka kazała wyryć słowa „żył krótko, a wszyscy byli odwróceni”.

Rzeczywiście, pisarz był odbierany jako postać niepasująca do swoich czasów, niekonwencjonalna, ekscentryczna, buntownik, “rajski ptak”. Sam zresztą też podtrzymywał tę narrację, lubił zmyślać, przerysowywać i przekręcać fakty na swój temat. W książce “Piękni dwudziestoletni”, która jest nazywana przez krytyków “łże-biografią”, pisał nawet: “życie, które mi dano, jest tylko opowieścią; ale jak ja ją opowiem, to już moja sprawa”.

Został wyrzucony ze szkoły, w kilku miejscach pracował jako kierowca, zawsze na krótko. Dopiero w pisaniu odnalazł się naprawdę. Po pracy jako kierowca pisał. Aby przebić się ze swoją twórczością, nawiązał kontakt ze Związkiem Literatów Polskich, który zapewnił mu stypendium na literacki początek. Pierwsze jego opowiadania, napisane na pożyczonej maszynie, ukazały się w 1955 roku. Jednak dopiero zbiór “Pierwszy krok w chmurach” wydany rok później przyniósł mu sławę.

Wskazując Hłaskę na patrona 2024 roku, posłowie podkreślali także, że „swą bezkompromisową postawą, także wobec komunistycznej rzeczywistości, przyciągał do siebie pokolenia w różnych zakątkach świata”.

Do jego dorobku literackiego należą takie dzieła jak „Baza Sokołowska”, zbiór opowiadań „Pierwszy krok w chmurach”, „Drugie zabicie psa” czy wspomniana książka „Piękni dwudziestoletni”. Na podstawie prozy Hłaski powstały m.in. filmy „Zbieg” Stanisława Jędryki czy „Baza ludzi umarłych” Czesława Petelskiego.

Może chcesz się dowiedzieć więcej?