80. rocznica bitwy pod Monte Cassino

W tym roku przypada 80. rocznica bitwy pod Monte Cassino, w której tysiące polskich żołnierzy oddało życie za wyzwolenie Europy spod władzy III Rzeszy. Przypomnijmy sobie kilka najważniejszych faktów o tej najkrwawszej bitwie II wojny światowej.

Pod nazwą bitwa o „Monte Cassino” kryje się w rzeczywistości seria czterech bitew, stoczonych od 17 stycznia do 19 maja 1944 roku. Jednak to właśnie akcje w ostatnich dniach bitwy, z udziałem Polaków, zapewniły zwycięstwo i ostateczne wycofanie się Niemców, otwierając Aliantom drogę na Rzym.

Choć zachodni historycy oceniają bitwę pod Monte Cassino jako kiepską strategicznie i okupioną ogromnymi stratami, jednak z moralnego i symbolicznego punktu widzenia, miała ona ogromne znaczenie, szczególnie dla Polaków. Generał Władysław Anders, który poprowadził polski oddział, mówił o nim tak: „Monte Cassino jest twierdzą, którą zdobyć usiłowało wiele narodów; jest twierdzą słynną na cały świat. Jeśli odmówię, korpus zostanie skierowany do doliny Liri, gdzie atak także przyniesie ciężkie straty, ale w dłuższym czasie (…). Jeśli zdobędziemy Monte Cassino, a zdobyć je musimy, wyniesiemy sprawę polską – tak obecnie sponiewieraną – w samo centrum uwagi świata”.

W zbiorowej pamięci Polaków, bitwa o Monte Cassino stała się symbolem bohaterstwa, poświęcenia i miłości do ojczyzny. Do dziś chyba każdy Polak zna słynną pieśń „Czerwone maki na Monte Cassino”, w poetycki sposób oddającą determinację, waleczność i poświęcenie polskich żołnierzy, którzy w tej walce chcieli pomścić Polskę. „I tylko maki na Monte Cassino czerwieńsze będą, bo z Polskiej wzrosły krwi…” – ten wers dobrze oddaje krwawy wymiar walki i poświęcenia.

W całej bitwie o Monte Cassino po stronie Aliantów zginęło ponad 50 tysięcy żołnierzy, w tym prawie tysiąc Polaków, po niemieckiej stronie – około 20 tysięcy. Na stokach wzgórza Monte Cassino znajduje się polski cmentarz, na którym spoczywają ciała poległych żołnierzy.

Na obelisku cmentarnym można przeczytać po polsku, włosku, angielsku i francusku wzruszające słowa: „Za naszą i waszą wolność my żołnierze polscy oddaliśmy Bogu ducha, ciało ziemi włoskiej, a serca Polsce”. Cmentarz ten jest dziś jedną z najważniejszych polskich nekropolii wojskowych.

W 2014 roku, z okazji 70. rocznicy bitwy, przy cmentarzu powstało także Muzeum Pamięci 2. Korpusu Polskiego na Monte Cassino, zrealizowane przez Związek Polaków we Włoszech przy współudziale Ambasady RP w Rzymie.

Duży udział w kształtowaniu tej bohaterskiej symboliki bitwy o Monte Cassino miał także Melchior Wańkowicz, który jako korespondent wojenny towarzyszył działaniom generała Andersa. W swoim monumentalnym reportażu oddawał ducha walki, gloryfikując postawę polskich żołnierzy.

Melchior Wańkowicz jest w Polsce jednym z patronów roku 2024, więc warto w tym czasie szczególnie przyjrzeć się jego „Bitwie o Monte Cassino”.

Może chcesz się dowiedzieć więcej?